بخش نهم
تلفات و بهینه سازی انرژی

1-9 تلفات انرژی

در چرخه عملیات صنعت نفت و انرژی كشور اعم از فرآیند تولید، فرآورش و تبدیل، انتقال و توزیع، اختلاف بین مقدار انرژی ورودی و خروجی بدون در نظر گرفتن انرژی مربوط به سوخت مصرفی خود فرآیندها، به عنوان شاخص تلفات انرژی در عملیات تعریف می‌گردد كه به صورت درصد به انرژی ورودی محاسبه و گزارش می‌شود. در سال 1395 تلفات انرژی در بخش‌های مختلف عملیات صنعت نفت و انرژی كشور را می‌توان به شرح زیر ارایه نمود.

1-1-9 بخش عملیات تولید نفت‏خام و گاز غنی

1-1-1-9 نفت خام

تلفات در بخش عملیات تولید نفت‏خام در بخش بالادستی از چند منبع به شرح زیر ناشی می‌شود:
تلفات نفت‌‏خام از چاه‌های تولیدی،
انتقال به وسیله خطوط لوله جریانی،
كارخانجات بهره‌برداری و انتقال به وسیله خطوط لوله به مبادی صادراتی،
شایان ذكر است كه در سال‌های اخیر مسئولان شركت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب به عنوان بزرگ‌ترین تولیدكننده نفت‌خام كشور اعلام كرده‌اند كه با توجه به صیانت از منابع نفتی و رعایت اصول و ضوابط ایمنی و جلوگیری از آلودگی محیط ‌زیست با به كارگیری دستگاه‌های فرآورش و تصفیه سیار سرچاهی نفت‌خام (MOT: Mobile Oil Treating) سالانه از سوزاندن هزاران بشكه نفت در گودال‌های سوخت سر چاه‌ها جلوگیری شده است به طوری كه قبل از به‌كارگیری دستگاه‌های سیار فرآورش نفت سالانه حدود 300 هزار بشكه نفت به دلیل آلودگی به مواد شیمیایی از قبیل افزودنی‌های سیال حفاری، اسید و سایر تركیبات اضافی در گودال‌های سوخت سوزانده می‌شد، اما در‌نتیجه استفاده از دستگاه‌های سیار فرآورش نفت این میزان به تدریج كاهش یافته است. این دستگاه‌ها همچنین از ایجاد خوردگی، فرسایش و آسیب تجهیزات و تاسیسات نفتی به واسطه تصفیه نفت آلوده جلوگیری می‌كند و ارسال نفت‌خام پس از زدودن مواد شیمیایی، اسیدی، شن و نمك از سر چاه‌ها به واحدهای بهره‌برداری فرستاده می‌شود. در این ارتباط مسؤلین شركت نفت و گاز كارون از استحصال حدود 1300 هزار بشكه نفت خام با استفاده از عملیات‌های سرچاهی صورت گرفته با كمك دستگاه فرآورش سیار نفت در سالهای 1378 تا 1394 خبرداده‌اند و مسئولین شركت بهره‌برداری نفت و گاز مارون نیز اعلام كرده‌اند كه با استفاده از دستگاه فرآورش سیار نفت (MOT) از سوختن سالانه حداقل ۱۰۰ هزار بشکه نفت جلوگیری بعمل می‌آید. در مجموع ظرفیت فرآورشی هر دستگاه فرآورش سیار نفت تا 3500 بشكه در روز برآورد شده است كه با بكارگیری آن گام موثری برای حفظ محیط زیست، پیشگیری از هدر رفت منابع طبیعی و درآمدزایی از طریق استحصال نفت برداشته خواهد شد. شركت مناطق نفت‌خیز جنوب و شرکت‌های تابعه هم اکنون از خدمات 15 دستگاه فرآورش سیار نفت استفاده می‌كنند.
در مورد تلفات در پایانه‌ها، ذخیره‌سازی و بارگیری به كشتی‌ها و شناورها در سال 1394، شركت پایانه های نفتی ایران گزارش مربوطه را ارایه داده است كه در این ارتباط تلفات نفت‌خام به تفكیك پایانه‌ها در سال های 94-1387 طبق جدول 9-1 بوده است.

2-1-1-9 گاز همراه

عملیات تولید نفت‌‏خام در خشكی و دریا با تولید گاز غنی همراه، توام می‌باشد كه قسمتی از آن برای تزریق به میادین نفتی و بخش عمدة آن پس از فرآورش در كارخانجات گاز و گازمایع جهت تامین تزریق به میادین نفتی و هم‌چنین مصرف گاز كشور به خطوط لولة سراسری گاز تزریق و برای جمع آوری و استفاده منطقی مابقی، نیز طرح هایی اجرا شده و یا در حال اجرا می‏باشد.
از جمله مهمترین طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه طرح آماك می‌باشد. واژه «آماک» مجموعه ای از حروف اول میدان‌های نفتی است که گازهای همراه نفت تولیدی آنها در قالب یک طرح به مرحله اجرا در می‌آید. حرف «آ» نشانه آب تیمور، حرف «م» نشانه منصوری و مارون، حرف «ا» نشانه اهواز و حرف «ک» نشانه کوپال است. این طرح نخستین طرح تمام مکانیزه مناطق نفت خیز جنوب و یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌های صنعت نفت است که در اهواز اجرا شده است.کارفرمای این طرح شرکت ملی نفت ایران و مجری آن شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) می‌باشد. یکی از محورهای مهم اجرای طرح آماک، جلوگیری از آلودگی محیط زیست و پیروی از سیاست جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه (No Flaring) است. به عبارت دیگر، پیشگیری از انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی از طریق جمع‌آوری، آبزدایی و شیرین‌سازی گازهای ترش و تبدیل این گازها به گاز شیرین غنی، هدف اجرای این طرح است.
طرح آماک مشتمل بر انجام کامل مهندسی، خرید و ساخت 7 واحد تراکم گاز ترش، یک واحد شیرین‌سازی و یک واحد تراکم گاز اسیدی و نیز حدود 280 کیلومتر خط لوله انتقال گاز در مناطق مختلف باتلاقی، شهری، روستایی، همچنین حدود 100 کیلومتر خط انتقال نیرو و توسعه و اصلاح چند پست برق است. با توجه به این که گازهای همراه نفت لایه بنگستان به سبب دارا بودن گاز هیدروژن سولفوره قابل استفاده نیستند و در مشعل‌های واحدهای بهره‌برداری ذکر شده می‌سوزند، در چارچوب طرح آماک در کنار هر یک از ایستگاه‌های بهره‌برداری یک ایستگاه تقویت فشار برای گازهای همراه احداث می‌شود تا گازها پس از جمع‌‌آوری از طریق خطوط لوله متعدد به یک پالایشگاه شیرین‌سازی منتقل و به وسیله حلال دی اتانول آمین، گوگردزدایی و گاز شیرین تولید شود. هدف‌های طرح آماک را در سه مورد می توان خلاصه کرد:
1- جلوگیری از سوزاندن حدود 241 میلیون فوت مکعب در روز (6/8 میلیون متر مکعب در روز) گازهای ترش همراه نفت لایه بنگستان مخازن نفت اهواز، آب تیمور، منصوری، کوپال و مارون و پیشگیری از انتشار روزانه 18هزار تن مواد آلاینده محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا از طریق جمع‌آوری، آبزدایی و شیرین سازی گازهای ترش و تبدیل این گازها به گاز شیرین غنی.
2- فرآورش گاز غنی تولیدی طرح در کارخانه‌های گاز و گاز مایع 700-800و تولید مایعات گازی (ROW NGL) شیرین به منظور تامین کمبود خوراک مجتمع پتروشیمی بندرامام و گاز سبک به منظور تحویل به شرکت ملی گاز ایران برای مصارف صنعتی و خانگی.
3- افزایش تولید نفت خام از طریق برگشت مایعات گاز ترش تفکیکی به واحدهای بهره‌برداری نفت است.
با اجرایی این طرح روزانه 27 هزار و800 بشکه مایعات گازی شیرین و 5 میلیون متر مکعب گاز سبک تولید خواهد شد. طرح در دو فاز انجام می‌گیرد که بخش اول آن مربوط به تولید گازشیرین جهت ارسال به كارخانجات گاز و گاز مایع NGL 700-800 و سوزاندن گازهای اسیدی است و در بخش دوم فشار زدایی، خشک کردن و انتقال گاز اسیدی به پتروشیمی رازی جهت تولید گوگرد مد نظر قرار گرفته است.
در حال حاضر ایستگاه‌های اهواز1، اهواز2، اهواز3، منصوری، مارون 3و کوپال به همراه واحدهای آمین الف و ب پالایشگاه شیرین‌سازی به بهره‌برداری رسیده است که گازهای حاصل از این پالایشگاه به NGL 700-800 تحویل می شود. خطوط انتقال نیروی مربوط به هر یک از ایستگاه‌های فوق نیز همراه با راه‌اندازی ایستگاه‌ها مورد بهره‌برداری قرار گرفته است و به‌طور میانگین هم اکنون روزانه حدود 150 میلیون فوت مکعب (4/2 میلیون متر مكعب گاز) فرآورش گاز صورت می‌گیرد. فاز دوم شامل ٩٦ کیلومتر خط لوله انتقال گاز اسیدی، تقویت فشار و نم‌زدایی گاز اسیدی است که ١٨ میلیون فوت مکعب (0/5 میلیون متر مكعب) در روز گازهای اسیدی گاز اسیدی را به پتروشیمی رازی به عنوان خوراک تحویل خواهد داد. جدول 9-2 میزان گازهای سبك تحویل شده توسط طرح آماك به شركت ملی گاز ایران در سالهای اخیر را نمایش می‌دهد.

در سال 1395 مقدار بالقوة گازهای همراه برای جمع‌آوری در مناطق مختلف تولید نفت‌‏خام در مقایسه با سال‌های قبل به شرح مندرج در جدول 9-3 می‌باشد.
چنانكه در جدول 9-3 مشاهده می‌شود، به‌طور كلی مقدار بالقوة گازهای همراه برای جمع آوری در سال های
88-1387 حدود40 میلیون مترمكعب در روز بوده كه در دوره 91-1390 به علت فعالیت‌های شركت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، شركت‌ نفت مناطق مركزی، شركت نفت فلات قاره و شركت بهره‌برداری نفت اروندان با اجرای طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه، مقدار آن با كاهش تدریجی همراه بوده است ولی در دوره 95-91 این مقدار با افزایش همراه بوده به طوری كه در این دوره بطور میانگین رشد سالانة 11/20 درصد را نشان می دهد. درعین‌حال، تغییرات این ارقام در سال 1395 نسبت به سال 1394 در تمامی شركت‌های زیرمجموعة شركت ملی نفت ایران مثبت بوده است كه این ارقام برای درصد تغییرات سال 1395 نسبت به سال 1394 و میانگین رشد سالانة دورة 95-1386 درجدول 9-3 ارائه شده است.

نمودار 9-1 روند مقدار بالقوه گازهای همراه برای جمع‌آوری در مناطق عملیاتی نفت‌‌خیز كشور را نشان می‌دهد. چنان‌كه جدول 9-3 و نمودار 9-1 نشان می‌دهد، مقدار گازهای همراه قابل جمع‌آوری در دورة زمانی 95-1386 رشد افزایشی در حدود 0/91 درصد داشته است در سال 1395 میزان این گازها در شركت‌های تابعه شركت ملی نفت ایران، نسبت به سال قبل 55/74 درصد افزایش داشته است.

3-1-1-9 مایعات و میعانات گازی

مقدار قابل توجهی مایعات گازی حاصل از گاز های همراه از كارخانه های گاز و گاز مایع و میعانات گازی حاصل از گازهای غنی گنبدی، سازندی و گاز میادین مستقل به ترتیب از تاسیسات شركت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب و پالایشگاه های گاز و تأسیسات نم زدایی در نقاط مختلف عملیاتی صنعت نفت كشور با عنوان میزان بالقوة مایعات و میعانات گازی برای طرح های جمع آوری وجود دارد كه به شرح زیرگزارش می گردد.
جدول 9-4 میزان بالقوه مایعات و میعانات گازی برای طرح های جمع آوری را نشان می دهد.

چنانچه از جدول فوق مشهود است، مقدار قابل توجهی از مایعات و میعانات گازی در چرخة عملیات برای طرح‌های جمع‌آوری وجود دارد كه مقدار آن درسال 1395 نسبت به سال قبل 75 درصد افزایش داشته است.

2-1-9 بخش فرآورش و تبدیل

تلفات در این بخش مربوط به فرآورش نفت‏خام و گاز در پالایشگاه‌های نفت و گاز و فرآیند تبدیل در نیروگاه‌ها می‌باشد كه در مجموعه‌ای از فرآیندهای مختلف در سیستم‌های عملیاتی ایجاد می‌شود. بنابراین مقدار تلفات در این بخش كاملاً به بهره‌وری فرآیند‌های عملیاتی مختلف در پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها بستگی دارد كه مستقیماً با نظارت مستمر مدیریت‌های انرژی و اجرای تعمیرات به موقع واحدهای فرآیندی و نیروگاهی ارتباط دارد.
– پالایشگاه‌های نفت: تلفات و ضایعات فرآیندهای مختلف پالایشگاهی در پالایشگا‌ه های نفت، كه از اختلاف وزنی خوراك نفت‌خام ورودی و فرآورده‌های تولیدی به دست می‌آید و به صورت درصد وزنی بر خوراك نفت‌خام گزارش می‌گردد، با دو عنوان ضایعات مجاز و غیرمجاز در پالایشگاه‌ها تعریف می‌شود.
ضایعات مجاز در اغلب پالایشگاه‌ها، به علت اتصال سیستم‌های فرآیندی پالایشگاه‌ها به مشعل سوزان (Flare) برای تنظیم شرایط عملیات نرمال در واحدها ایجاد می‌شود كه در چرخه عملیات، غیرقابل اجتناب می‌باشد و معمولاً بیشتر از ضایعات غیرمجاز است.
ضایعات و تلفات غیرمجاز عبارت از ضایعاتی است كه در اثر عدم نظارت مستمر بر عملیات واحدهای فرآیندی، عملیات تعمیرات روزمره و دوره‌ای واحدها و یا اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی كه در عملیات پالایشی رخ می‌دهد ایجاد می‌شود.
تلفات و ضایعات كل پالایشگاه‌ها شامل ضایعات مجاز و غیرمجاز در سال 1395 در مقایسه با سال های قبل (1395-1387) به تفكیك پالایشگاه‌های كشور و روند آن در سال‌های 95-1387 در جداول 9-5 و 9-6 نشان داده شده است.

چنانكه در جداول 9-5 و 9-6 مشاهده می‌شود، به طور كلی روند تلفات و ضایعات در پالایشگاه‌ها نشان از آن دارد كه میزان تلفات در پالایشگاه‌ها در دورة زمانی (1395-1385) رشد افزایشی میانگین سالانه 5/03 درصد داشته است. در سال‌های اخیر (95-1390) با توجه به شروع بهره‌برداری از فرایندهای جدید مربوط به طرح‌های افزایش تولید و بهینه‌سازی در پالایشگاه‌های امام خمینی (ره) شازند، آبادان، تهران، لاوان، تبریز و اصفهان مقدار تلفات در مراحل راه‌اندازی واحدها كه به طور كلی معمول است، نسبت به سالیان پیشین افزایش یافته است.

1-2-1-9 پالایشگاه‌های گاز و سیستم‌های فرآورشی گاز

تلفات و ضایعات در پالایشگاه‌های گاز و سیستم‌های فرآورش گاز همراه (كارخانجات گاز و گاز مایع)، به صورت گاز قابل جمع‌آوری گزارش می‌گردد كه در سال 1395 در مقایسه با سال‌های 94-1386 به‌تفكیك پالایشگاه‌ها در جدول 9-7 نشان داده شده است. جدول 9-8 نیز روند نسبت تلفات به خوراك هر یك از سیستم‌های فرآورشی گاز را در سال‌های 95-1386 نشان می‌دهد.

چنانكه از جدول 9-7 مشهود است، در دورة 95-1386 تلفات سیستم‌های فرآورش گاز بطور میانگین هرسال با افزایش 12/93 درصدی همراه بوده است، كه بیشتر مربوط به افزایش تلفات در پالایشگاه‌های تازه تأسیس پارسجنوبی می باشد.
جدول شماره 9-8 عملكرد سیستم‌های فرآورشی گاز را با توجه به نسبت تلفات به مقدار خوراك نشان می‌دهد. چنان كه از این جدول نیز مشهود است در فاز تازه تأسیس 15پتانسیل قابل توجهی برای كاهش تلفات و مدیریت انرژی وجود دارد.
جدول 9-9 روند تلفات كل سیستم‌های فرآورشی گاز و گاز سوزانده شده را در سال‌های95-1385 نشان می‌دهد.

چنانكه از جدول 9-9 مشهود است، متوسط رشد تلفات كل سیستم‌های فرآورش گاز و گاز سوزانده شده در سال‌های 95-1385 با روند رشد متوسط سالیانه افزایشی 11/10درصد رو‌برو بوده كه دلایل آن‌ را می‌توان به افزایش چشمگیر تولید گاز و بهره‌برداری از سیستم‌های جدید فرآورش گاز در دورة مذكور نسبت داد. همچنین به دلیل بالابودن تلفات در فازهای تازه تاسیس، در مجموع نسبت به سال قبل تلفات گاز سوزانده شده و سیستم‌های پالایشی افزایش 17/70 درصدی داشته است.
براساس اعلام مسئولان شركت نفت و گاز پارس اقداماتی در مورد جلوگیری از گازسوزی در مجتمع‌های پارس‌جنوبی انجام و در حال اجرا است. در این مورد بیش از 50 مشعل در پالایشگاه‌های گاز و مجتمع‌های پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس روشن هستند. از سوی دیگر در صورت راه‌اندازی فازهای جدید پالایشگاهی در عسلویه پیش‌بینی می‌شود با تكمیل كامل فازهای در دست اجرا تعداد كل مشعل‌های گازی به بیش از 70 مشعل افزایش یابد. هر چند در سال‌های اخیر متخصصان داخلی با بازنگری و بهینه ‌كردن شرایط طراحی میزان مجاز فلرینگ را تا 45 درصد كاهش داده‌اند به طوری كه در سالهای گذشته تاكنون میزان مشعل‌سوزی نسبت به خوراك دریافتی پالایشگاه‌ها كاهش یافته است، با این وجود پروژه مشتركی بین وزارت نفت و موسسه همكاری‌های بین‌المللی ژاپن (JICA) به منظور كاهش حجم گازسوزی‌ها و تقویت مدیریت زیست‌محیطی در صنایع نفتی حوزه خلیج‌فارس و نواحی ساحلی آن به منطقه ویژه اقتصادی پارس تعریف و اجرایی شده است.

2-2-1-9 تلفات تبدیل نیروگاهی

مصرف انواع سوخت های فسیلی نفت گاز، نفت‌كوره و گاز طبیعی جهت تولید برق در نیروگاه‌های كشور، با توجه به راندمان پایین نیروگاه‌ها با اتلاف منابع انرژی همراه است. در این مورد اختلاف ورودی انرژی فسیلی به نیروگاه‌ها و انرژی خروجی از آنها، تلفات تبدیل را نشان می‌دهد. نیروگاه‌ها با راندمان‌های مختلف دارای تلفات متفاوتی هستند كه روند مجموع تلفات تبدیل آنها به طور كلی در سال‌های 95-1385 در جدول 9-10 نشان داده شده است. همان‌طور كه ملاحظه می‌گردد در سال 1395 نسبت به سال 1394 علی رغم رشد 0/63 درصدی تولید ناویژة برق حرارتی، راندمان نیروگاه‌های حرارتی كشور تنها 0/01 درصد افزایش داشته است و میزان تلفات حرارتی به 305/85 و كل تلفات و مصارف داخلی نیروگاه‌های كشور به حدود 310/5 میلیون بشكه معادل نفت خام رسیده است.

چنانكه در جدول 9-10 مشاهده می گردد، تلفات تبدیل در نیروگاه‌های حرارتی در دورة زمانی 95-1385 با رشد میانگین سالانة 3/70 درصد همراه بوده است. خاطر نشان می سازد كه از بین بردن كامل تلفات تبدیل در نیروگاه‌های حرارتی از نظر تئوریک و طبق قانون دوم ترمودینامیک امكان‌پذیر نیست لیكن كاهش آن تا حد مجاز، متناسب با راندمان منطقی كه در اغلب نقاط جهان معمول است، عملی است. از این‌رو و بر این اساس سند راهبرد انرژی كشور (ابلاغیة شورای عالی انرژی در تاریخ 95/01/23 به دستگاه‌های اجرائی ذی‌ربط) موضوع ارتقاء راندمان نیروگاه‌های حرارتی كشور در سطح متوسط کشورهای توسعه‌یافته به عنوان یكی از راهبردهای اساسی صنعت برق مورد تأكید قرارگرفته است.

3-1-9 تلفات بخش انتقال و توزیع

1-3-1-9 انتقال نفت‏ خام و فرآورده ها در بخش پایین‌دستی

• تلفات انتقال نفت خام و فرآورده ها در خط لوله

در فرآیند انتقال نفت ‏خام به پالایشگاه ها و حمل فرآورده های نفتی كه از پالایشگاه‌ها و پایانه‌های وارداتی تا انبارهای شركت ملی پخش ایران به وسیله خطوط لوله انجام می‌شود، به علت فرسودگی، پاره‌گی و یا خوردگی خطوط در برخی از نقاط، رسید و ارسال در تلمبه‌خانه‌ها، تلفاتی را به همراه دارد.
به‌طور كلی میزان هدر رفتگی نفت خام و فرآورده های نفتی در خطوط لوله انتقال در سال های
95-1391 به شرح جدول 9-11 و جزئیات مربوط به تلفات سال 1395 در جدول 9-12 گزارش شده است.

میزان هدررفتگی نفت خام عمدتاً به حوادث خارج از كنترل شركت خطوط لوله و مخابرات و عوامل خارجی مرتبط بوده كه در سال 1395 نسبت به سال قبل كاهش چشم گیری نشان می‌دهد. در رابطه با فرآورده‌های نفتی معمولا هدررفتگی مربوط به قطع برق، برخورد بیل مكانیكی ماشین‌های راه‌سازی، مخلوط مواد در موقع خارج كردن لوله پاك كن ها از خطوط لوله و تركیدن خط لوله می‌باشد كه در سال 1395 نسبت به سال گذشته كاهش 30 درصدی یافته است، كه به لحاظ حجمی بیشترین سهم در بین فرآورده‌ها مربوط به گازوئیل با سهم 70 درصد از تلفات و كمترین سهم مربوط به نفت كوره با سهم كمتر از 0/5 درصد می‌باشد.

 

• تلفات انتقال فرآورده ها با ساير وسايل حمل
  

هدرروی فرآورد‌ه‌ها در انتقال با سایر وسایل حمل، بیشتر ناشی از بارگیری و تخلیه در انبارها و یا واژگونی نفتكش‌ها در مسیر می‌باشد. تلفاتی كه برای فرآورده‌های عمده از جمع‌ جبری مقادیر كسری/كمبود یا هدرروی فرآورده‌های ناشی از تصادفات و یا واژگونی نفتكش‌ها در سال های 1395-1388 گزارش شده، به شرح جدول 9-13 می‌باشد.

جدول 9-13 نشان از آن دارد كه تلفات انتقال فرآورده های نفتی با سایر وسایل حمل در سال 1395 در حدود 18/39 درصد نسبت به سال قبل كاهش داشته است، كه بیشتر این امر را می توان به كاهش عملكرد حمل فرآورده‌ بویژه نفت كوره نسبت داد.

• تلفات توزيع در انبارهاي نفت
  

هدرروی در انبارهای نفت معمولاً ناشی از نشت بخارات نفتی از مخازن و یا نشت بخارات در عملیات بارگیری، تخلیه و عملیات رسید و ارسال می‌باشد. تلفات فرآورده‌های نفتی ناشی از عملیات فوق‌الذكر كه از جمع جبری سرك و كسری فرآورده‌ها در انبارهای نفت برای فرآورده‌‌های عمده در سال 1395 بدست آمده، در مقایسه با سال قبل به شرح جدول 9-14 می‌باشد.

• تلفات توزيع در مجاري عرضه
  

مجاری عرضة فرآورده‌های نفتی به مصرف‌كنندگان شامل فروشندگی‌ها، تعاونی‌ها و جایگاه‌های عرضة سوخت می‌باشند. با عنایت به اینكه مدیریت اغلب مجاری عرضه در اختیار بخش خصوصی می‌باشد، لذا میزان هدرروی فرآورده‌های نفتی در نقاط عرضه و در مسیر انتقال از انبارهای نفت به مصرف‌كنندة نهایی، در اختیار شركت ملی پخش نمی‌باشد. براین اساس شركت ملی پخش،‌ برای میزان هدرروی تقریبی،‌ مقادیری از هر یك از فرآورده‌ها را بر حسب نوع و كیفیت آن از طریق نشت بخارات مواد نفتی به عنوان تلفات نگه‌داشت تا زمان عرضه در نظر می‌گیرد. بدین ترتیب بر اساس مقادیری كه برای هر یك از فرآورده‌ها به عنوان هدرروی برای مالكین مجاری عرضه در نظر گرفته می شود و باتوجه به مصرف هر یك از فرآورده ها، تلفات توزیع در مجاری عرضه محاسبه می گردد.
جدول 9-15 میزان هدرروی فرآورده‌های نفتی در مجاری عرضه را در سال های 95-1388 نشان می‌دهد.

به طوری كه از جدول مشهود است، مقدار تلفات در سیستم توزیع در سال 1395 نسبت به سال قبل 8/487 درصد كاهش یافته كه این کاهش را می‌توان به كاهش مصرف فرآورده‌ نفت گاز سوخت‌سنگین جت و سوخت سبك جت در تاسیسات مجاری عرضه شركت ملی پخش نسبت داد.

2-3-1-9 تلفات انتقال گاز

به طور معمول در عملیات روزانة انتقال گاز برحسب شرایط عملیاتی مقداری از گاز در ایستگاه های تقویت فشار یا به علت پاره گی خطوط لوله و یا عملیات تعمیرات در خطوط انتقال، تخلیه می گردد كه به عنوان تلفات شبكة انتقال گزارش می شود.
جدول 9-16 روند تخلیه گاز را در دوره زمانی95-1385 نشان می دهد.
آمار جدول 9-16 نشان می دهد كه هدرروی گاز از طریق تخلیه در ایستگاه های تقویت فشار و اشكالاتی كه در مسیر خط لوله به وجود می آید، در دوره زمانی 95-1385 دارای رشد كاهشی تقریباً 15 درصدی بوده لیكن در سال 1395 نسبت به سال قبل افزایش داشته است.

مصارف نامشخص گاز طبیعی، از اختلافات آماری در مبادی مختلف ارسال و تحویل گاز طبیعی نشأت میگیرد. همانگونه که در فصل 8 نیز اشاره شد، برای این اختلافات آماری در صنعت گاز ، اصطلاحات شناخته شدهای نظیر «گاز قرائت نشده»، «گاز محاسبه نشده » یا «گاز گمشده » وجود دارد. وجود «گاز محاسبه نشده» در آمارهای عرضة گاز طبیعی، لزوماً به معنای وجود نشت یا تخلیه در سیستمهای گازرسانی نیست، چرا که نشت فقط یکی از عواملی است که موجب ایجاد مصارف نامشخص میشود، مطابق استانداردهای صنعت گاز شرایط بسیاری (حداقل تا 17 عامل مختلف) وجود دارند که ممکن است منجر به اختلافات آماری و گازهای محاسبه نشده گردند، که تنها یکی از آنها نشت گاز میباشد.
براین اساس، دلایل عدم محاسبه گاز را می توان به دو دسته تقسیمبندی کرد. یکی نشت ها و دیگری که عامل مهمتر در ایجاد این پدیده است وجود اشکالات در سامانه های میترینگ و اندازهگیری گاز است. نشتیها یا همان تخلیة گاز به جو، معمولاً دارای نرخ یکنواختی هستند که به فشار و اندازه محل نشت بستگی دارد. به طور معمول، نشت گاز در سیستمها در نرخ نسبتا ثابت باقی خواهد ماند و اگر تعمیر نشود، به تدریج افزایش خواهد یافت. اما محاسبة گاز گمشده ناشی از خطای اندازه گیری (و یا عدم اندازه گیری) بسیار پیچیده تر است و با توجه به تغییرات زمانی آن بسیار دشوار است، چرا که به پارامترهای متغییر و مؤثر در اندازهگیری جریان گاز نظیر فشار، دمای گاز و دمای محیط اندازهگیری و غیره وابسته است.
بر اساس آنچه که گفته شد، مصارف نامشخص ناشی از اختلافات آماری، بطور مشخص در دومرحله در سیستم عرضة گاز کشور بخوبی نمایان میشود: در مرحلة اول در بالادستی و میزان گاز غنی برداشت شده جهت تحویل به پالایشگاهها و در مرحلة دوم در مصارف نهایی پایین دستی که اختلافات آماری بین گاز فروخته شده و گاز تحویل شده جهت مصارف نهایی مشخص می شود. همچنین در بخش مصارف، دو گروه عمده از اختلافات آماری وجود دارد: اختلافات آماری در مصارف نهایی گاز طبیعی با آمار تجزیة فروش گاز به زیربخشهای مختلف خانگی/تجاری و صنعتی و اختلافات آماری در گاز تحویل شده به نیروگاهها براساس مراجع مختلف آماری وزارت نفت و وزارت نیرو. در اینجا این اختلافات اماری و مصارف نامشخص ناشی از آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• اختلافات آماري در بالادستي
  

هر ساله به خصوص در سال‌های اخیر، اختلاف آماری قابل ملاحظه‌ای بین مقادیر برداشت گاز كه توسط مدیریت برنامهریزی شرکت ملی گاز ایران (در چارچوب گزارش سالانه و گزارشهای ماهانه) منتشر می‌شود و گزارش تولید و تحویل گازغنی که توسط مدیریت برنامهریزی تلفیقی شركت ملی نفت ایران اعلام می‌شود، وجود داشته است. کارشناسان در بررسی‌ها این این مقادیر از گاز محاسبه نشده را ناشی از مواردی از قبیل: خطا در اندازه‌گیری مقادیر گاز، گازهای هدررفته و محاسبه نشده بخصوص ناشی از مصارف عملیاتی در مراحل اولیه راه اندازی فازهای جدید پارس جنوبی و انشعابات غیرمجاز در كل چرخة عملیات از منابع تولید تا تحویل به مصرف‌كننده می‌دانند. جدول 9-17، آمار اعلام شده و اختلافات آماری مربوط به برداشت گاز طبیعی به تفکیک منابع مختلف تأمین گاز کشور را برای سالهای 95-1393 نمایش میدهد. براساس این جدول، با افزایش برداشت گاز از منابع مختلف در کشور و بخصوص افزایش برداشت از میدان پارس جنوبی، میزان اختلاف آماری در برداشت گاز طبیعی از این منابع نیز افزایش داشته است.

• اختلافات آماري در مصارف نهايي

همانگونه که پیشتر و در بخش سوم فصل 8 نیز اشاره شد، در تراز گازطبیعی گزارش شده توسط مدیریت برنامهریزی شرکت ملی گاز ایران و ارقام نهایی تجزیة فروش بخشی و استانی این شرکت، اختلاف آماری ناشی از گازهای محاسبه نشده مشاهده می گردد که در بخش مصرف به عنوان گازهای قرائت نشده مورد بررسی قرار گرفت. این اختلافات آماری که معمولاً از اختلاف ارقام فروش در انبوه کنتورهای مختلف مصرفکنندگان و اندازهگیری گاز تحویل شده به شرکتهای منطقهای توزیع گاز یا مصرف کنندگان عمده نشأت می گیرد نیز لزوماً تلفات گاز در عملیات توزیع را نشان نمیدهد، لیکن بخشی از چالشهای عملیات آمارگیری توزیع و مصارف نهایی گاز بوده است. در سطح جهانی نیز، اغلب شركتهای توزیع گاز برای کاهش خسارات مالی ناشی از این موضوع همواره سعی در كاهش گازهای قرائت نشده و گم شده را دارند.
جدول 9-18 مقادیر مصارف نامشخص گاز در چرخه عملیات گازرسانی را در سال‌های 95-1388 نشان می‌دهد.

چنانكه در جدول فوق مشاهده می‌شود، طی دورة زمانی 91-1388 مقدار مصارف نامشخص گاز در محدوده 60-50 میلیون بشكه معادل نفت‏خام (در حدود 10-8 میلیارد مترمكعب در سال) متغییر بوده است در حالی‌كه در سال‌های 95-1392 علیرغم افزایش حجم عملیات توزیع و فروش گاز طبیعی به مشتریان، سهم مصارف نامشخص از مجموع مصارف نسبتاً ثابت مانده یا کمتر شدهاست و بنابراین سهم مصارف نامشخص از مجموع مصارف گازرسانی کاهش یافته است.
بنابر آنچه گفته شد و براساس مقادیر ارائه شده در جداول 9-17 تا 9-18، مشاهده می‌شود که هر ساله مصارفی به عنوان مصارف نامشخص گاز در چرخه عملیات گازرسانی وجود دارد كه عمدتاً براساس اختلافات آماری ناشی از اندازه‌گیری بوده و بخشی از آن نیز نمایانگر مقدار قابل‌توجهی گازهای گم‌ شده در سیستم عرضة گاز است. افت و خیز این اختلاف در سالهای مختلف ممكن است ناشی از موارد زیر باشد:

• عدم دقت كافي در آمار و اطلاعات توليد، عرضه و مصرف گاز

– اقدامات كنترلی شركت ملی گاز ایران در مورد شدت برخورد با تخلفات گازی و مكانیزم‌هایی كه برای شناسایی و جریمه متخلفان تعریف و اجرایی می گردد
– تشكیل كمیته‌هایی به منظور شناسایی نقاط هدرروی و راه‌های پیشگیری از آن در شركت ملی گاز ایران و اندازه‌گیری دقیق و مرتب خروجی پالایشگاه‌ها و ورودی شهرها و علاوه بر آن نصب كنتورهای هوشمند برای مشتركان پرمصرف
مقادیر استاندارد گازهای محاسبه نشده در کشورهای پیشرو و صنعتی در حدود 4% است و شركتها سعی در كاهش گازهای قرائت نشده و گم شده به این مقدار را دارند. از آنجا که سهم اختلافات آماری و گازهای قرائت نشده در مصارف نامشخص گاز در سیستم عرضة گاز کشور بیشتر از نرم های جهانی است، برنامههای آتی وزارت نفت راهکارهایی جهت رسیدن به مقادیر مطلوب در این زمینه در نظر گرفته شده است. برخی از برنامههای موجود در زمینة كاهش مقادیر محاسبه نشده و مقادیر شامل موارد ذیل است؛
• اصلاحات لازم در میترینگ مصرف كننده نهایی
• اصلاحات لازم در میترینگ‌های انتقال
• اصلاحات لازم در میترینگ‌های توزیع
• تعویض خطوط فرسوده
• پایش مرتب خط به منظور ممانعت از دریافت غیر قانونی گاز
• اصلاحات در اتصالات خطوط انتقال و توزیع

• تلفات انتقال، فوق توزيع و توزيع انرژي برق
  

– مقدمه
برق تولیدی در نیروگاه‌های حرارتی داخلی، همراه با مقدار برق تولیدی در نیروگاه‌های تجدیدپذیر متصل به شبكه و همچنین برق وارداتی، پس از كسر مصارف داخلی نیروگاه‌ها به شبكه انتقال تحویل می گردد. شبكة انتقال برق كشور در سطح گسترده ای تقریباً تمام استان های كشور را پوشش داده است. مقداری از انرژی برق تولید شده در شبكة گستردة خطوط انتقال به‌صورت حرارت تلف می شود كه مقدار آن به جریان و مقاومت خط انتقال بستگی دارد. مجموع طول شبكه‌های انتقال و فوق توزیع برق كشور بالغ بر 123/28 هزار كیلومتر است (شامل 51800 كیلومتر طول خطوط انتقال و 71476 كیلومتر طول خطوط فوق توزیع) كه این شبكه باید به طور دایم تعمیر و نگهداری شود. در سال‌های اخیر صنعت برق روند رو به رشدی داشته است به طوری كه در حال حاضر حتی محروم‌ترین و دور افتاده‌ترین مناطق شهری و روستایی كشور از نعمت برق برخوردار شده‌اند و طبیعی است كه به موازات این فرایند زیرساخت‌های مورد نیاز هم افزایش یافته است.
در همین راستا وزارت نیرو در سال‌های اخیر اقداماتی نظیر انشعابات غیرمجاز، تعویض لوازم اندازه‌گیری با رویكرد نصب كنتور هوشمند، كاهش طول تغذیه ترانسفورماتورها و نصب ترانسفورماتورهای كم ظرفیت را در دستور كار قرار داده و اجرا كرده است. نصب خازن، تعویض تابلوها و شالترها، تبدیل سطح ولتاژ شبکه فشار متوسط، نصب کابل خود نگهدار و روکشدار در شبکه، اصلاح روشنایی معابر و کاهش طول خطوط در بخش توزیع از دیگر اقداماتی است که توسط وزارت نیرو به منظور کاهش میزان تلفات در شبکه انجام شده است.

3-3-1-9 كل تلفات انتقال و توزیع برق

كل تلفات انتقال و توزیع صنعت برق كشور براساس تفاوت تولید ویژه برق با مجموع فروش داخل و مبادلات برون‌مرزی و شركت های برق منطقه ای كشور محاسبه می گردد. در سال 1395 برابر با 33513 گیگاوات ساعت (معادل 19/72 میلیون شبكه نفت خام) بوده است، كه نسبت به سال 1394 (به‌میزان 33297 گیگاوات ساعت) تقریباً 0/37 درصد افزایش یافته است.
لازم به توضیح است‌كه مطابق آمار تفصیلی صنعت برق ایران، محاسبه سهم تلفات‌شبكه انتقال و فوق‌توزیع و همچنین شبكة توزیع برق نسبت به كل انرژی ورودی به هریك از این شبكه‌ها محاسبه می شود كه برای شبكة انتقال و توزیع به مقدار 2/88 درصد و برای شبكة توزیع معادل 11/54 درصد از ورودی به این شبكه محاسبه شده‌است. چنانچه میزان تلفات نسبت به تولیدویژه كل نیروگاه های كشور (280/91 میلیاردکیلووات‌ساعت) محاسبه گردد، بر این اساس سهم كل تلفات انتقال، فوق‌توزیع و توزیع از مجموع تولیدویژه انرژی الكتریكی در سال 1395 معادل 11/93 درصد خواهدبود، که درآن سهم تلفات شبكه انتقال و فوقتوزیع ازكل تولید ویژه برق معادل 2/81 درصد و سهم تلفات شبكه توزیع ازكل تولید ویژه برق معادل 9/12 درصد می‌باشد. درادامه میزان تلفات شبكه انتقال و فوق توزیع و توزیع به تفكیك محاسبه و آورده شده‌است.

• تلفات انتقال و فوق توزيع برق
  

جدول 9-19 برآورد تلفات شبكة انتقال و فوقتوزیع برق را در دوره زمانی 95-1385 نشان می دهد. چنانكه در جدول فوق مشاهده می گردد، انرژی تحویل داده شده به این شبكه در سال 1395 برابر با 274/39 میلیاردکیلووات‌ساعت (161/46 میلیون بشكه معادل نفت‌خام) بوده‌است كه مطابق با آمار تفصیلی صنعت برق ایران ، این مقدار حاصل‌جمع واردات برون‌مرزی انرژی برق به‌میزان 4/221 میلیاردکیلووات‌ساعت و تولید خالص انرژی در ولتاژ انتقال و فوق توزیع برابر با 270/170 میلیاردکیلووات‌ساعت می‌باشد. از مجموع 274/39 میلیاردکیلووات‌ساعت انرژی تحویل داده شده به این شبكه،0/251 میلیاردکیلووات‌ساعت صرف مصارف داخلی پست‌های انتقال و فوق‌توزیع شده است و به ترتیب 40/980، 6/688 و 218/575 میلیاردکیلووات‌ساعت به صورت فروش مستقیم به صنایع بزرگ، صادرات برون‌مرزی و انرژی تحویلی به شبكة شركتهای توزیع تحویل شده است. بنابراین میزان تلفات شبكة انتقال و فوق توزیع پس از كسر مقادیر تحویل شده برابر با 7/897 میلیاردکیلووات‌ساعت (4/65 میلیون بشكه معادل نفت‌خام) برآورد می‌شود.
چنانچه در جدول 9-19 مشهود‌است تلفات شبكة انتقال و فوق‌توزیع برق علی‌رغم افزایش 1/73 درصدی در سال 1395 نسبت به سال ماقبل، بطورمیانگین در دوره 95-1385 حدود 0/10 درصدکاهش داشته است كه نشانگر بهبود قابل توجه راندمان این شبكه در سالهای اخیر می‌باشد، بگونه‌ای كه درصد تلفات نسبت به انرژی تحویل شده به این شبكه از 6/36 درصد در سال 1385 با روند كاهشی به 2/88 درصد در سال 1395 رسیده است.

• تلفات توزيع برق

به منظور تامین برق مصرف كنندگان در گسترة كشور، انرژی الكتریكی خطوط انتقال در محل مصرف با استفاده از ترانسفورماتورهای كاهندة ولتاژ، به شبكه توزیع منتقل و سپس با ترانسفورماتورهای توزیع بین
مصرف كنندگان توزیع می گردد. عمدة تلفات برق در شبكه توزیع گستردة شهرها كه دارای ترانسفورماتورهای متعدد و سیستم خطوط هوایی هستند اتفاق می افتد به طوری كه سهم آن از كل تولید ویژه و میزان آن قابل ملاحظه می‌باشد كه در جدول 9-20 در دورة زمانی 95-1385 برآورد شده است.
چنانكه در جدول 9-20 مشاهده می‌شود، در سال 1395 سهم تلفات در شبكة توزیع نسبت به كل انرژی ورودی به این شبكه برابر با 11/54 درصد برآورد شدهاست. لازم به ذكر است كه براساس آمار تفصیلی صنعت برق در سال 1395، میزان انرژی تحویل شده به شبكة توزیع معادل 221/93 میلیاردکیلووات‌ساعت است که این مقدار براساس مجموع انرژی تحویلی به شركتهای توزیع از شبكة انتقال و فوق‌توزیع و دریافت انرژی از دیزل‌ها و مولدهای پراكنده و خارج از شبكه مطابق جدول 9-20 محاسبه شدهاست.
بدین‌ترتیب به‌ عنوان جمع بندی در جدول 9-21، درصد تلفات تبدیل و تلفات شبكة انتقال و توزیع انرژی الكتریكی به كل انرژی اولیه ورودی (شامل انرژی‌های تجدیدپذیر و سوخت مصرفی نیروگاه‌های حرارتی) در دوره زمانی 95-1385 نشان داده شده است.
چنانكه از جدول 9-21 مشهود است، با درنظر گرفتن تلفات تبدیل و تلفات شبكه انتقال و توزیع انرژی الكتریكی نتیجه می شود كه از كل منابع انرژی سوخت مصرفی به نیروگاه‌ها در دوره زمانی 95-1385، با درنظر گرفتن كل فروش برق حدود 29/20 درصد از انرژی ورودی به مشتریان تحویل می گردد كه این میزان از سال 1385 تا كنون بدلیل بهبود راندمان كل اجزاء سیستم تولید، انتقال و توزیع برق نزدیك به 3/17 درصد افزایش داشته است.

4-1-9 مصرف

تلفات در بخش مصرف به عواملی خارج از حیطة عملیات تولید، انتقال و توزیع حامل های انرژی نظیر نحوة رفتار مصرف كنندگان انرژی و انرژی بری تجهیزات و تاسیسات ارتباط دارد. بنابراین اعمال سیاست هایی كه مصرف كنندگان را در جهت كاهش تلفات و صرفه جویی در چرخة مصرف حامل های انرژی حساس نماید باید مورد توجه قرار گیرد. براین اساس در سال‌های اخیر، تدوین و اعمال سیاست ها و اقدامات غیرقیمتی و قیمتی به‌طور همزمان مورد توجه خاص مسئولان كشور قرار گرفت و حتی در مورد برخی از این سیاست ها اقدامات موثری انجام شده و یا در حال انجام است كه اهم آن ها به شرح زیر می باشد:

4-4-1-9 سیاست‌های غیر قیمتی

در سال‌های اخیر سازمان‌های مختلف برای صرفه‌جویی انرژی با اعمال سیاست‌هایی كه قیمت چندانی را به مصرف‌كنندگان تحمیل نمی‌نماید، تلاش گسترده‌ای را انجام داده‌اند كه اهم آنها در سال 1395 به شرح زیر ارایه می شود:
1- برای پیش‌گیری از عرضه خارج از شبكه سوخت، كه با توجه به اختلاف قیمت‌های داخلی و قیمتهای منطقه‌ای بوجود می‌آید، راهكارهای لازم اندیشیده شده كه مهم‌ترین آن‌ها ساماندهی سهمیه‌های تعیین شده است. ابزار كنترلی در این ارتباط در مورد بنزین‌موتور سامانه هوشمند، نفت‌سفید كالا‌برگ و نفت‌گاز كارت هوشمند می‌باشند. در دیگر بخش‌ها از جمله كشاورزی، صنعت، معدن و تجارت موضوع سهمیه‌بندی و كنترل به وسیلة سامانه‌ای تحت عنوان «تجارت آسان» عملیاتی شده است و تمام مصرف‌كنندگان عمده و جزء موظفند فرآورده‌های مورد نیاز خود را از طریق این سامانه تامین كنند. درنتیجه نظارت و كنترل با ابزارهای فوق بر روی توزیع فرآورده‌ها سبب شده كه در سال 1395 نسبت به سال گذشته رشد مصرف گاز مایع، نفت‌گاز غیرنیروگاهی و نفت‌سفید و نفت‌كوره غیرنیروگاهی به ترتیب 1/6، 10/1، 11/0 و 7/1 درصد كاهش داشته باشند. در مورد بنزین‌موتور در سال 1395 به علت سیاست تثبیت قیمت، افزایش ناوگان خودروهای بنزین‌سوز، توقف طرح از رده‌ خارج كردن خودروهای فرسوده و همچنین خروج غیرقانونی مقداری از این فرآورده، مصرف با رشد 2/0 درصدی مواجه بوده است.
2- در چند سال گذشته به منظور كاهش مصرف فرآورده‌های نفتی و جلوگیری از عرضه خارج از شبكه، اقدامات موثری در سطح كشور به شرح زیر صورت گرفته كه تا حدودی تاثیرگذار بوده است:
• كنترل واردات و صادرات فرآورده در بازارچه‌های مرزی، بدین ترتیب كه در این بازارچه‌ها مانند بازارچه‌های غرب كشور در استان كردستان كه عمدتاً این عملیات به دو شیوه ترانزیت و ترانشیب صورت می‌گیرد، در وضعیت ترانشیپ كامیون‌های ورودی به ایران محموله‌ سوخت آنها در نقطه مرزی اندازه‌گیری می‌شود و در زمان خروج از مرز نیز باید با همان میزان سوختی كه وارد شده خارج شوند در غیر این صورت باید جریمه پرداخت كنند. مبنای محاسبه فروش گازوییل به کامیونهای ایرانی که از مرزهای کشور تردد می‌کنند، نرخ مصوب فروش این فرآورده (٣٠٠ تومان) به اضافه مابه التفاوت فروش مرزی است. قیمت هر لیتر گازوییل برای کامیونهای خارجی (ترانزیتی) که در مرزهای ایران تردد می‌کنند نیز هر لیتر ٦٠٠ تومان (به جز عوارضی که به سازمان حمل و نقل و پایانه‌ها پرداخت کنند)، محاسبه می شود.
• مرکز دیسپچینگ شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در سال 1392 با هدف كنترل آنلاین توزیع سوخت به بهره‌برداری رسید. از طریق این سامانه اطلاعات كلیه فرآورده‌های نفتی در سطح كشور به وسیله سیستم‌های اندازه‌گیری پیشرفته بررسی شده و به صورت آنلاین به محل اصلی این سامانه در ستاد شركت ملی پخش منتقل و رصد می‌شود. این مرکز سامانه‌ای مکانیزه است که اطلاعات مربوط به توزیع و مصرف را جمع آوری و مدیریت می کند. راه‌اندازی مرکز دیسپچینگ این امکان را ایجاد می کند که تمام اطلاعات مربوط به حمل، انتقال و تخلیه فرآورده در مبادی وارداتی، انبارهای نفت،خطوط انتقال فرآورده و نفتکش ها، در مرزهای خاکی و آبی کشور به صورت آنلاین ثبت و مدیریت شود. از ویژگی‌های مهم مرکز یاد شده جمع‌آوری و انتقال اطلاعات به‌روز و معتبر مربوط به موجودی و اندازه‌گیری (میترینگ) فرآورده از کل کشور ( ٤٥ نقطه مشتمل بر انبارهای نفت، تاسیسات گاز مایع و اسکله‌های نفتی) به صورت آنلاین به ستاد شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی است.
3- اجرا، تدوین، بازنگری و تصویب معیارها و استانداردهای مصرف سوخت و فرایندهای عملیاتی توسط شركت بهینه‌سازی مصرف سوخت كشور با همكاری سازمان‌های ذیربط و اقدامات اجرائی بهینه‌سازی كه از آن جمله می‌توان به: تدوین استاندارد و معیارهای مصرف انرژی در صنایع كمپوت و كنسرو، آب‌میوه و كنسانتره،‌ خودورو های دیزلی سبك و 15 استاندارد در زمینه عایق‌های حرارتی، صنایع چوب و كاغذ، روغن موتور و تصفیه روغن، واحدهای گاز و گاز مایع، واحدهای نمك‌زدائی، آب و برق مجتمع‌های پتروشیمی، پالایشگاه‌های نفت‌و گاز، خودروهای سبك بنزینی، خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین دیزلی و ماشین‌های كشاورزی و همچنین اقدامات اجرائی ممیزی تعداد 98 واحد صنعتی و … اشاره نمود.
4- بر اساس قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت باید 75 درصد جابجایی در شهر توسط شبكه حمل‌ونقل عمومی انجام شود كه هم‌چنان فاصله زیادی با این رقم وجود دارد، اما در سال‌های اخیر فعالیت بسیار گسترده‌ای در كلان‌شهرهای تهران و سایر استان‌ها به شرح زیر انجام شده است:
• كلان‌شهر تهران 470 كیلومتر مترو نیاز دارد كه در قالب 8 خط درون‌شهری و 6 خط حومه‌ای در نظر گرفته شده است. جدول 9-22 وضعیت گذشته، فعلی و آینده شبكه مترو را در شهر تهران كه توسط مسئولان شهرداری اعلام شده نشان می‌دهد.

براین اساس در سال 1395 جابجایی زیرزمینی تهران به حدود 9958 میلیون كیلومتر مسافر رسیده است. تعداد سفر با مترو از 263 میلیون سفر در سال 1385 به 721 میلیون سفر در پایان سال 1395 رسیده است. مجموع فعالیت‌های مترو در سال 1395 در مقایسه با سال 1394 و هم چنین از ابتدای بهره‌برداری تا پایان سال 1395 كه توسط شركت مترو ارایه شده در جدول زیر نشان داده شده است.

2-4-1-9 سیاست‌های قیمتی

الف- طرح تحول اقتصادی
هدفمندی یارانه‌ها یكی از محورهای طرح تحول اقتصادی است كه در كنار اصلاح نظام بانكی، مالیاتی، گمركی، نظام توزیع كالا، سیاست‌های ارزی و پولی و ارتقاء بهره‌وری در این طرح بود كه مقدم بر همه آن‌ها اجرا شد. پس از سال 1389 مطابق با قانون هدفمندی یارانه‌ها مقرر شد قیمت حامل‌های انرژی تا پایان برنامه پنج ساله پنجم توسعه به حالت مطلوب رسیده و به صورت آزاد در كشور ارایه گردد. ضمناً بر طبق قانون قرار بود 50 درصد از درآمد حاصل از افزایش قیمت حامل‌های انرژی به صورت نقدی نسبت به درآمد خانوارها بین مردم باز توزیع شود، 30 درصد آن به بخش تولید باز ‌گردد و 20 درصد را دولت برای جبران هزینه‌های خود برداشت ‌نماید، اما آن چه كه در عمل رخ داد مطابق با برنامه نبود به طوری كه سازمان هدفمندی یارانه ها بر اساس حساب بانكی افراد و تعداد خانواری كه اعلام شده بود یارانه داد بدین ترتیب بیش از 76 میلیون نفر یارانه می‌گرفتند و همه منابع به خانوارها اختصاص یافت و حتی كل منابع یادشده كفاف تامین یارانه توزیعی را نداد و دولت برای تامین آن ناگزیر به برداشت از بودجه عمران و توسعه و حتی صندوق توسعه ملی شد. در حقیقت سهم تولید كه طبق قانون قرار بود از محل یارانه‌ها به واحدهای صنعتی و تولیدی تخصیص یابد تا واحدهای صنعتی قادر باشند پروژه‌های خود را به اجرا درآورند، داده نشد. از همه مهم‌تر یكی دیگر از اهداف افزایش قیمت حامل‌های انرژی كنترل مصرف بود اما این اتفاق نیز نیفتاد چون قیمت حامل‌های انرژی بر اساس نرخ دلار آزاد و قیمت فوب خلیج فارس مجدداً چندین برابر قیمت بازار داخلی شد و اقتصاد بار دیگر به نقطه اول بازگشت. در نتیجه در حالی كه پیش از این انتظار می‌رفت كه افزایش قیمت حامل‌های انرژی تبعات منفی مصرف انرژی ارزان را از بین ببرد، اما اكنون مشكلات قبلی هم چنان در كشور باقی مانده است. از طرفی اصلاح الگوی مصرف كه از اهداف اساسی این قانون بود محقق نگردید و با ثابت ماندن قیمت حامل‌های انرژی در داخل كشور و اختلاف فاحش آن‌ها با قیمت‌های منطقه‌ای، قاچاق سوخت، اتلاف و مصرف بی رویه و آلودگی محیط زیست هم چنان ادامه یافت. با توجه به مراتب فوق در سال 1395 گرچه بیش از 6 سال از آغاز هدفمندی یارانه‌ها می‌گذرد، اما تجربه‌ای كه كشور در سال‌های گذشته، در اثر اجرای این طرح گذراند نتایج مطلوبی برای اقتصاد به دنبال نداشت و علاوه بر آن اهداف تعیین شده در اجرای سیاست‌های مدیریت حوزه انرژی نیز با ناكامی مواجه شد. در این ارتباط می‌توان به تجزیه و تحلیل روند مصرف فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی پس از شش سال از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها كه در جداول 9-24 و 9-25 نشان داده شده اشاره نمود.

چنانکه در جدول 9-24 مشهود است، اجرای فاز اول هدفمندی در سال اول اجرا به سرعت توانست روند بی‌رویه مصرف فرآورده‌ها را که رفته به رفته به یک بحران تبدیل می‌شد کنترل کند بطوریکه با اجرای آن به همراه اعمال سهمیه‌بندی بنزین‌موتور و همچنین اعمال کنترل شدید عرضه سایر فرآورده‌ها از طریق کاربرد روش‌های منطقه‌ای کردن عرضه نفت‌گاز و تجارت آسان پس از گذشت یک سال از اجرای قانون، مصرف فرآورده‌های نفتی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از اجرای قانون، کاهش قابل‌توجهی را نشان داد.
در مورد گاز طبیعی ارقام در جدول 9-25 نشان از آن دارد که چون هیچ گزینه دیگری برای تغییر سوخت مصرف‌کنندگان گاز در بخش‌های مختلف وجود نداشت، علی‌رغم پلكانی كردن قیمت گاز در بخش خانگی و افزایش قیمت گاز در سایر بخش‌ها اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال اول تاثیری در کاهش مصرف گاز طبیعی ایجاد نكرد.
در سال‌های دوم (1391)، سوم (1392)،‌ چهارم (1393) ، پنجم (1394) و ششم (1395) اجرای قانون هدفمندی یارانه با توجه به شرایط اقتصادی كشور به خصوص افزایش نرخ تسعیر ارز و تورم بالا، فازهای بعدی قانون اجرا نگردید، بدین ترتیب با گذشت بیش از پنج سال از اجرای قانون و ایجاد شكاف زیاد قیمت حامل‌های انرژی با قیمت آن‌ها در كشورهای همسایه، قانون هدفمندی یارانه‌ها در كنترل و كاهش مصرف حامل‌های انرژی اثرات خود را با توجه به آمار و اطلاعات مندرج در جداول 9-24 و 9-25 به شرح زیر از دست داد:
– ارقام در جدول 9-24 نشان می‌دهد كه رشد مصرف بنزین‌موتور در سال های بعدی اجرای قانون با رشد قابل‌ملاحظه‌ای روبرو شد. سایر فرآورده‌ها نیز در سال دوم با افزایش رشد مواجه شدند بطوری كه در سال 1395 فرآورده‌های گاز مایع 6/25 درصد، بنزین موتور 4/86 درصد رشد داشته و فرآورده های نفت سفید با 7/98 و نفت‌كوره 57/22 درصد كاهش داشته است كه دلیل آن جایگزینی گاز طبیعی و اعمال روش‌های كنترلی عرضه نظیر تجارت آسان و فروش فرآورده‌ها در بازارچه‌های مرزی با قیمت نزدیك به قیمت فوب حاصل شده است و اجرای قانون هدفمندی در آن تاثیری نداشت.
جدول 9-25 نشان می‌دهد كه در سال دوم (1391) اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها افزایش قیمت گاز و به خصوص اعمال روش قیمت‌های پلكانی گاز در بخش خانگی و افزایش قیمت گاز در سایر بخش‌ها و هم چنین ركود در صنایع كشور و به طور كلی شرایط مطلوب جوی سال، رشد مصرف گاز كاهش قابل ملاحظه‌ای را تجربه كرد لیكن در سال سوم (1392) اجرای قانون، با بروز سرمای شدید در زمستان و از طرفی خروج تدریجی اقتصاد كشور از ركود و آغاز فعالیت‌های صنعتی، رشدهای مصرف گاز در بخش‌های مختلف مجدداً با افزایش قابل ملاحظه مواجه شد. در سال‌های چهارم و پنجم (سال‌های 1393 و 1394) نیز مصرف گاز در بخش خانگی چندان تغییری نداشته است لیكن در سال 1395 روند مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی 8 درصد و در بخش تجاری110 درصد افزایش و در بخش صنعتی 1/07درصد كاهش یافته است. جدول 9-26 قیمت‌های عرضه فرآورده‌های نفتی در داخل كشور را در سال 1395 نشان می‌دهد.

جداول 9-27 الی 9-30 تعرفه‌های فروش گاز طبیعی در بخش‌های مختلف مصرف در ماه‌های گرم و سرد در سال 1395 را نشان می‌دهد.

5-1-9 جمع‌بندی بخش تلفات

با توجه به مقدار تلفات در بخش‌های مختلف عملیاتی صنعت نفت و انرژی، جدول 9-31 تلفات كل سیستم انرژی كشور را نشان می‌دهد.

چنان‌كه از جدول فوق مشهود است كل تلفات بخش انرژی كشور با وجود اجتناب ناپذیر بودن تلفات در برخی از بخش‌های عملیاتی مانند بخش‌های تولید و صادرات نفت‌خام در سال 1395 حدود 508/69 میلیون بشكه معادل نفت‏خام می باشد كه نسبت به سال قبل 3/06 درصد و در دورة 95-1388 بطور میانگین1/34 درصد افزایش داشته است. بر این اساس اقدام در جهت كاهش آن با اجرای طرح‌های موثر، نظارت مستمر بر چرخة عملیات و همچنین تعمیرات به‌موقع فرایندهای عملیاتی ضروری است.

2-9 بهینه‌سازی انرژی

ایران به لحاظ مصرف انرژی در زمره كشورهای پرمصرف قرار دارد، بنابراین با توجه به نقش بارز انرژی در پیشرفت و توسعه كشور و شاخص آماری كه نشان از شدت مصرف انرژی بالا در كشور دارد، با توجه به حكم مقرر در بند 7 سیاست كلی اصلاح الگوی مصرف، صرفه‌جویی در مصرف انرژی به منظور كاهش مستمر شاخص انرژی كشور یك ضرورت است و باید اقدامات اصلاحی در این زمینه انجام شود. بر این اساس با توجه به برنامه‌های پنج ساله توسعه كشور باید میزان شدت مصرف انرژی به حداقل دو سوم میزان كنونی تا پایان برنامه پنج‌‌ساله پنجم توسعه و به حداقل یك دوم میزان كنونی تا پایان برنامه ششم توسعه اقتصادی كشور برسد. برای دستیابی به این مهم، اجرای دو عامل سیاست‌گذاری در منطقی كردن مصرف انرژی و مدیریت مصرف انرژی از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.
در ارتباط با تنظیم و اجرای سیاست‌گذاری كه بر طبق قانون به عهده دولت است، شركت بهینه‌سازی مصرف سوخت كشور در وزارت نفت و سازمان بهره‌وری انرژی در وزارت نیرو موضوع را پیگیری می‌نمایند، در حالی كه دولت نیز راساً با تشكیل سازمانی، سیاست‌های قانون مصوب هدفمندی یارانه‌ها را به اجرا گذارده است. در مورد مدیریت مصرف انرژی این امر به سازمان‌های عملیاتی دولتی و خصوصی واگذار شده كه با شناسایی تنگناها و رفع آن‌ها و یا توسعه فن‌آوری، صرفه‌جویی در مصرف انرژی را دنبال ‌نمایند.

1-2-9 اقدامات بهینه سازی در بخش پالایش و تبدیل

1-1-2-9 شركت ملی پالایش و پخش

– پالایشگاه های نفت
بهینه‏سازی در پالایشگاه‌های كشور را به طور كلی می‏توان از نظر شاخص‏های زیر برای هر یك از پالایشگاه‌ها مورد بحث قرار داد. این شاخصها شامل درصد بازیافت كل محصولات و فرآورده های سبك، درصد سوخت مصرفی، درصد ضایعات مجاز و غیرمجاز و مصرف مواد ورودی و انرژی پالایشگاه‌های كشور نمادی از وضعیت كلی بهینه‏ سازی را بصورت كلان در هر یك از پالایشگاه‌ها نشان می‏دهد.
وضعیت میانگین شاخص‏های عملیاتی پالایش در سال‌های 95-1385 در جدول 9-32 نشان داده شده است:

چنان كه از جدول فوق مشهود است، بازیافت كل محصولات در سال 1395 نسبت به سال قبل حدود1/55 درصدکاهش نشان می‌د‌هد. ارقام در جدول فوق نمایانگر افزایش میزان سوخت مصرفی و افزایش ضایعات پالایشگاه‌ها در سال 1395 می‌باشد. در دوره زمانی 95-1385 شاخص بازیافت كل محصولات تقریباً 0/17 درصد کاهش داشته، شاخص‌های بازیافت محصولات سبك، سوخت مصرفی و ضایعات به علت افزایش خوراك پالایشگاه‌ها و راه‌اندازی طرح توسعه و بهینه‌سازی به ترتیب با افزایش میانگین سالانه 1/73 ، 2/05 و 1/23 درصدی مواجه بوده است.
وضعیت شاخص‏های عملیاتی پالایشگاه‌ها به‌تفكیك در سال 1394 در جدول 9-33 نشان داده شده است.

آمار شاخص‏ها در جدول 9-33 به تفكیك پالایشگاه در سال 1395 نشان از آن دارد كه درصد بازیافت محصولات سبك در پالایشگاه های لاوان، اراك، اصفهان، تبریز و شیراز به علت بهره‌برداری از طرح‌های توسعه و بهینه‌سازی پالایشگاه‌های مذكور نسبت به میانگین بالاتر بوده است. همانطورکه ملاحظه می گردد پالایشگاه های آبادان و كرمانشاه دارای کمترین مقدار نسبت بازیافت محصولات سبك به خوراک ورودی می باشند.
وضعیت میانگین شاخص‏های مواد مصرفی در عملیات پالایش در دوره زمانی 95-1385 در جدول9-34 نشان داده شده است.

ارقام در جدول 9-35 نشان از آن دارد كه آمار میزان مصرف آب خام در سال های 1385 الی 1389 بین 5300 تا 6000 لیتر در تغییر بوده ولی در سال‌های 94-1390 به علت افزایش راندمان بازیافت آب در برج‌های خنك‌كن، كاهش نشان می‌دهد و میزان آب سیستم خنك كن كه به شرایط محیطی پالایشگاه‌ها بستگی دارد نیز به دلیل فوق‌الذكر نسبت به سال‌های قبل كاهش داشته است.
وضعیت مصرف بخار در سال 1395 نسبت به سال قبل به علت بهره‌برداری از فرآیندهای جدید در طرح‌های توسعه و بهینه‌سازی پالایشگاه‌ها با افزایش روبرو بوده‌اند.
وضعیت شاخص‏های مواد مصرفی به تفكیك پالایشگاه ها در سال 1395 در جدول 9-35 نشان داده شده است.

چنان كه شاخص های فوق در هر یك از پالایشگاه ها به تفكیك مورد بررسی قرار گیرد، نتایج نشان می‌دهد كه مصرف آب خام، آب سیستم خنك كن و بخار به شرایط عملیاتی و به طور عمده، شرایط آب و هوایی محل استقرار پالایشگاه بستگی دارد، لذا عملیات پالایشگاه های بندرعباس، لاوان و آبادان در سال 1395 با بیشترین مصرف آب خام و آب سیستم خنك كن همراه بوده است. افزایش میزان مصرف بخار و هوای فشرده در سال 1395 نسبت به دو سال قبل به علت بهره‌برداری از فرآیندهای جدید پالایشی به خصوص در پالایشگاه‌های اراك، لاوان و تهران در چارچوب طرح توسعه و بهینه‌سازی پالایشگاه‌ها بوده در حالی كه در میزان مصرف بخار و هوای فشرده سایر پالایشگاه‌ها تغییر چندانی مشاهده نمی‌شود.
میانگین شاخص‏های انرژی مصرفی و برق پالایشگاه های كشور در دورة زمانی 95-1385 در جدول 9-36 نشان داده شده است.

ارقام میانگین انرژی در پالایشگاه ها در دوره زمانی 95-1385 نشان می‏دهد كه با اعمال مدیریت، مصرف انرژی در اكثر پالایشگاه ها در سال 1386 تا 1390 روند كاهشی ادامه داشته، لیكن میانگین برق مصرفی پالایشگاه‌ها در سال‌های 94-1392 به علت بهره‌برداری از فرآیندهای جدید در چارچوب طرح توسعه و بهره‌برداری پالایشگاه‌ها با افزایش روبرو بوده است و در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴ تغییر چندانی نداشته است.
جدول 9-37 میزان شاخص های كل انرژی و برق مصرفی را به تفكیك پالایشگاه ها نشان می دهد.

چنان كه شاخص های فوق در هر یك از پالایشگاه ها به تفكیك مورد بررسی قرار گیرد، نتایج نمایانگر این است كه میانگین انرژی مصرفی در پالایشگاه های كشور در سال 95 نسبت به سال 94، 3/72 درصد افزایش داشته است.
اقدامات انجام شده توسط پالایشگاه‌ها در جهت صرفه‌جویی و بهینه‌سازی مصرف انرژی در سال 1395 درصد قابل ملاحظه ای هزینه‌های عملیاتی پالایشگاه‌های نفت را کاهش داده اند. با عنایت به اینکه هزینه‌های انرژی سهم قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص می‌دهد لذا بهینه‌سازی مصرف انرژی نقش مهمی در كاهش هزینه‌های عملیاتی پالایشگاه‌های نفت دارد. در این ارتباط پایش مستمر شرایط عملیاتی واحدهای پالایشی، استفاده از روش‌های نوین در برنامه تعمیرات روزمره و پیش‌گیرانه، مدیریت تولید و مصرف برق و بخار و استفاده موثر از تجهیزات صرفه‌جویی انرژی شامل پیش‌گرمكن هوای كوره‌ها، كمپرسورهای تزریق گاز به سوخت و پایش مداوم كوره و بویلرهای پالایشگاه از مهم‌ترین عوامل كاهش مصرف انرژی در شركت‌های پالایشی است.

2-2-9 اقدامات بهینه سازی در شرکت ملی صنایع پتروشیمی

جهت ارزیابی وضعیت مجتمع ها از نظر اقدامات و اجرای طرح های بهینه سازی، مصرف سوخت مجتمع‌ها به واحد تولید آن ها همانند سال‌های قبل به عنوان نمادی از اقدامات بهینه سازی مصرف سوخت مجتمع ها مورد نظر قرار گرفت. بر این اساس نسبت مذكور در سال‌های 95-1385 برای مجتمع های پتروشیمی كه ارقام تفیكی سوخت مصرفی و میزان تولید آنها دردسترس بود محاسبه گردیده كه نتایج آن در جدول 9-38 نشان داده شده است.

وضعیت اجرایی مبحث 19 مقررات ملی ساختمان :
فعالیت‌های اصلی برای اجرایی شدن مبحث 19 مقررات ملی ساختمان شامل 4 مورد زیر پیگیری شده و ارتباط و هماهنگی با شهرداری ها و سازمان نظام مهندسی برای اجرای كامل مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان به طور مستمر ادامه دارد:
• آشنایی طراحان و ناظران ساختمان با مبحث 19 مقررات ملی ساختمان
• وجود مواد و مصالح مرتبط و استاندارد با موضوع مبحث 19 در بازار ساخت و ساز
• وجود خدمات مشاوره به مالكین و مجریان ساختمان
• اعمال روش های صحیح نظارت
درحال حاضر از موارد مبحث 19 مقررات ملی ساختمان، نصب پنجره‌های دوجداره در كلان شهرها به ویژه تهران اجرایی شده است‌و عایقكاری حرارتی پوسته درسطح محدود و بیشتر در ساختمان های بزرگ در حال اجرا می‌باشد.

• معیارها و استانداردهای تدوین شده یا اصلاح شده مصرف سوخت در بخش ساختمان و مسكن
• پیگیری اجرایاستاندارد برچسب انرژی پنجره و پیگیری جهت ایجاد بستر‌های لازم برای اجباری شدن آن
• تهیه پیش نویس و پیگیری تصویب الگوی مصرف انرژی موضوع تبصره ماده 18 قانون اصلاح الگوی مصرف در سازمان برنامه و بودجه کشور
• پروژه‌های بهینه‌سازی و ممیزی انرژی در بخش ساختمان
• در راستای اجرای طرح “اجرای راهكار‌های بهینه‌سازی در ساختمان‌های شركت ملی نفت ایران”، تا پایان سال 1395درحدود24682 مترمربع پنجره دوجداره درساختمان‌های شرکت ملی نفت نصب گردیده است.
• در راستای اجرای”پروژه جایگزینی دیگ‌های بخار و مشعل‌های موجود با بویلرهای چگالشی در ساختمان‌های شركت ملی نفت ایران” تا پایان سال 1395،در 6 ساختمان شرکت بویلرهای چگالشی نصب و راه اندازی گردیده است.
• اجرای پروژه سامانه CCHP در بیمارستان بزرگ نفت اهواز، در حال پیگیری می‌باشد.
• آمار مربوط به آبگرمكن‌ها و حمام‌های خورشیدی نصب شده
در سال 95تعداد 8 سیستم عمومی خورشیدی به میزان 880 نفر روز آبگرم نصب و راه اندازی گردیده است.

3-2-9 بهینه‌سازی انرژی در بخش حمل و نقل

معیارها و استانداردهای تدوین و بازنگری شده برای خودروهای سبك، سنگین و موتورسیكلت و ممیزی مصرف سوخت:

علاوه بر تدوین استانداردهای فوق، طرح های انجام آزمون مصرف سوخت وسایل نقلیه و بازرسی این آزمونها در بخش استاندارد انجام شده است پروژه‌های مربوط به این زمینه كه درسال95، جاری بوده‌اند به قرار ذیل می‌باشد:
1. انجام تستهای مصرفسوخت وآلایندگی خودروهای سبك
2. انجام‌تستهای‌مصرف سوخت وآلایندگی موتورهای‌دیزل خودروهای سنگین ونیمه سنگین جاده‌ای
3. انجام خدمات آزمایشگاهی موتورسیکلت
4. خریدخدمات مشاوره جهت نظارت فنی برخدمات آزمایشگاهی (بازرسی آزمون های مصرف سوخت)
• آمار تولید واردات انواع خودرو و موتورسیکلت:
این شرکت دسترسی به آمار تولید خودرو و موتورسیکلت کشور ندارد و اخذ این اطلاعات می بایست از متولیان این امر (مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت) درخواست گردد.

• تعداد خودرو های فرسوده که از رده خارج شده اند و میزان صرفه جویی سوخت حاصل از آن ها:
در این خصوصاطلاعی در دسترس نمی باشد.

• شاخص های عملیاتی شبکه مترو در کلان شهرها( تهران، مشهد، تبریز، شیرازو..) به تفکیک:
پس از اخذ اطلاعات از مراجع مربوطه ، متعاقبا اعلام خواهد شد.

4-2-9 بهینه‌سازی انرژی در بخش صنعت

• معیارها و استانداردهای مصوب جدید و اصلاحی در بخش صنعت:
در راستای بازنگری و تدوین استاندارد و معیارمصرف انرژی در بخش صنعت در سال 1395 پروژه تدوین استاندارد در صنایع مس در دست اجرا می باشد .

• پروژه‌های انجام شده ممیزی انرژی در كلیه بخش های صنعت
• هیچگونه ممیزی در کارخانجات تا انتهای سال 1395 توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت انجام نشده است و اطلاعات سال های گذشته به قوت خود باقی می باشد.

• پروژه‌ها و بهترین نمونه مدیریت و بهینه‌سازی مصرف سوخت در بخش صنعت
• پروژه ای در این خصوص در سال 1395 انجام نشده است.

5-2-9 بهینه‌سازی انرژی در بخش كشاورزی

• معیارها و استانداردهای مصوب جدید و اصلاحی در بخش کشاورزی:
در بخش کشاورزی، پروژ ه ای در خصوص بازنگری و تدوین استاندارد و معیارمصرف انرژی در بخش صنعت اجرا نشده است.

• استقرار سیستم سامانه مدیریت انرژی بر مبنای استاندارد ISO 50001 و اجرای ممیزی انرژی در كلیه شركت ها و واحدهای تابعه وزارت نفت
به استنادابلاغیه شماره 171273-20/2 مورخ 1394/04/13 وزیرمحترم نفت تمامی شركت های زیر مجموعه وزارت نفت می بایست نسبت به استقرارسیستم مدیریت انرژی برمبنای استانداردISO 50001 واجرای ممیزی انرژی اقدام نمایند. بر این اساس شركت بهینه‌سازی مصرف سوخت وظیفه هماهنگی،مشاوره ونظارت بر اجرای ابلاغیه مذكور را بر عهده دارد.

اهم اقدامات انجام شده تا كنون

• جمع ­آوري اطلاعات از 4 شركت اصلي در خصوص وضعيت موجود استقرار سيستم مديريت انرژي
• برگزاري دوره هاي آموزشي سيستم مديريت انرژي
• مشخص كردن چارچوب اقدامات مورد نياز طرح و تهيه برنامه اجرايي استقرار سيستم مديريت انرژي طي سه سال
• تهيه ساختار شكست كار (WBS) و گانت چارت اجراي سيستم مديريت انرژي در تمامي زير مجموعه‌ها بصورت‌‌‌‌‌ Portfolio Management
• تهيه شرح كار مورد نياز اجراي سيستم مديريت انرژي براي شركت‌هاي مشاور استقرار دهنده و گواهي‌دهنده
• انجام فراخوان به منظور شناسايي شركت ها براي مشاوره و استقرار سيستم مديريت انرژي و ارزيابي صلاحيت شركت ها
• تهيه چك ليست هاي ارزيابي كيفيت استقرار سيستم مديريت انرژي و اجراي مميزي سيستم در زير مجموعه هاي چهار شركت اصلي
• تشکیل اتاق فکر خبرگان حوزه مدیریت انرژی در صنعت نفت
• ایجاد مرکز ارزیابی و توسعه ممیزان صنعت نفت
• از مجموع 170 زیر مجموعه در چهار شرکت اصلی صنعت نفت، تاکنون62 مجموعه موفق به استقرار کامل سیستم مدیریت انرژی خود شده و 23 زیر مجموعه در حال تکمیل استقرار سیستم مذکور هستند. این موضوع نشان دهنده آنست که در حال حاضر در حدود 36% از زیر مجموعه‌های صنعت نفت سیستم انرژی خود را بر اساس استاندارد ISO50001 مدیریت می نمایند که این مقدار تا پایان سال جاری به 50% خواهد رسید.
• اقدامات پيش رو
• تهيه دستور العمل نظام استقرار سيستم مديريت انرژي در صنعت نفت
• تكميل اطلاعات از وضعيت موجود استقرار سيستم مديريت انرژي در صنعت نفت
• ارزيابي كيفيت استقرار سيستم در شركت هاي داراي گواهينامه استقرار
• ايجاد سامانه يكپارچه مديريت انرژي در صنعت نفت